DR. ATIL YÜKSEL
İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD, Perinatoloji BD
DR. HANDE YAĞMUR
Nişantaşı Hastanesi
Bu detaylı derlemenin tamamını indirmek için lütfen tıklayınız.
Giriş:
- 11-13hafta ultrasonografisi, son yıllarda fetal baş-popo mesafesi (BPM) ve ense saydamlığının (ES) ölçüldüğü temel muayene şeklinden majör yapısal anomalilerin tanınmasını hedefleyen ve ölümcül ya da ağır sekelle sonuçlanan anomali varlığında gebeliğin erken dönemde ve daha güvenli olarak sonlandırılmasına olanak sağlayan, ayrıca preeklampsi ve preterm doğum gibi perinatal mortalite ve morbiditenin önde gelen nedenlerini oluşturan komplikasyonların öngörülerek uygun antenatal yönetim planının yapılmasına olanak veren kapsamlı ‘erken anomali taraması’ yöntemine dönüşmektedir.
- 11-13 hafta ultrasonografisinde fetal ve ekstrafetal yapılar sistematik olarak incelenmelidir. Fetal ölçümler BPM ile sınırlı kalmamalı; bipariyetal çap, baş çevresi, karın çevresi, femur ve humerus uzunluğu da ölçülmelidir. Bu ölçümlerin yapılması dolaylı olarak ilgili fetal yapıların incelenmesini sağlayarak fetal anomalilerin tanınmasına da katkıda bulunacaktır. Ayrıca fetal ölçüler değerlendirilirken sistematik ve tesadüfi hataları minimal olan ve uygulanan popülasyonun demografik özelliklerini dikkate alan formüller kullanılmalıdır.
- Fetal anatomi longitudinal, aksiyal ve koronal planlarda sistematik olarak, 18-22 hafta anomali taramasında olduğu gibi kontrol listesi eşliğinde ve fetusun gelişim aşamaları göz önünde tutularak incelenmelidir. Transabdominal muayeneye ek olarak gerektiğinde transvajinal ultrasonografi yapılmalıdır. Transvajinal ultrasonografi fetal pozisyon ya da maternal obesite nedeniyle değerlendirmenin suboptimal olduğu hallerde ve özellikle yüz, böbrekler ve mesanenin görüntülenmesinde yardımcı olmaktadır.
- 11-13 haftada bazı anomalilerin bulguları belli belirsiz olabilir ya da 20. haftada görüldüğü kadar net ve açık olmayabilir. Bazı anomaliler ikinci üçayda hatta üçüncü üçayda ortaya çıkabilir; dolayısıyla ilk üçayda görülmesi mümkün değildir; buna karşılık, birinci üçayda saptanan bazı anomaliler gebeliğin ilerleyen haftalarında kaybolabilir. Bu nedenle, 11-13 haftada majör yapısal anomaliler her zaman tanınabilen anomaliler, tanınması mümkün olmayan anomaliler ve tanınması mümkün olan anomaliler olarak üç grupta ele alınmalıdır. Örneğin, anensefali, alobar holoprozensefali, omfalosel, gastroşizis, megasistis ve ‘body-stalk’ anomalisi her zaman tanınabilen anomaliler grubundadır; buna karşılık mikrosefali, korpus kallozum agenezisi, fetal tümörler, over kistleri, akciğerin ekojenik lezyonları ve barsak obstrüksiyonları gibi ikinci ya da üçüncü üçayda ortaya çıkan anomaliler ilk üçayda tanınması mümkün olmayan anomaliler grubundadır. Kalp anomalileri, spina bifida, yüz anomalileri ve renal anomaliler ise ilk üçayda tanınması mümkün olan anomaliler grubundadır ve bu gruptaki anomalilerin tanınma oranları tarama protokolünde ilgili fetal yapıya ilişkin detaylı incelemenin yer alması, ultrasonografinin süre kısıtlaması olmaksızın ve prenatal tanı alanında yetkin kişiler tarafından yapılması ve yapısal anomali riskine ilişkin ‘belirteç’lerin (örneğin, intrakraniyal saydamlık, retronazal üçgen) kullanılmasıyla artabilir.Genel olarak ilk üçayda majör fetal anomalilerin %45-50’si yakalanabilmektedir.
- 11-13 hafta taramasını takiben mutlaka ikinci üçay anomali taraması yapılmalıdır; böylece ikinci üçayda ortaya çıkan ya da ilk üçayda belirgin bulgu vermeyen anomalilerin tanısı koyulabilir.
- 11-13 haftada rutin Down sendromu ve anomali taramasıyla birlikte basitçe ve maliyeti arttırmaksızın maternal öykü alınması, uterin arter Doppler değerlendirmesi ve kan basıncı ölçümünden oluşan algoritmayla özellikle 34. haftadan önce doğum gerektiren erken başlangıçlı preeklampsi olgularının %10 yanlış pozitiflik oranıyla yaklaşık %90’ı öngörülebilir.
- Son birkaç yılda yapılan çalışmalar 11-13 haftada servikal uzunluk ölçümünün 34 haftadan önceki preterm doğumların prediksiyonu açısından değerli olduğunu göstermektedir.
Bu detaylı derlemenin tamamını indirmek için lütfen tıklayınız.
